​

بنا به ماده 1199 قانون مدنی نفقه اولاد بر عهده پدر است، پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق، به عهده اجداد پدری است.

​

بر اساس مقررات قانونی، پرداخت نفقه به فرزند در درجه اول به عهده پدر است، ولی گاهی پدر از تمکن مالی برای پرداخت نفقه به فرزندان خود برخودار نبوده و یا اینکه در قید حیات نیست؛ که در چنین شرایطی پرداخت نفقه فرزند به عهده جد پدری یا پدر بزرگ قرار می‌گیرد. البته گرفتن نفقه از جد پدری منوط به آن است که فرزند قادر به تامین نفقه خود نبوده و پدر بزرگ نیز توانایی مالی برای پرداخت نفقه را داشته باشد. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی گرفتن نفقه فرزند از پدربزرگ می‌پردازیم.

گرفتن نفقه فرزند از پدربزرگ

در صورت عدم تمکن مالی پدر و یا فوت شدن وی، پرداخت نفقه فرزند، به عهده پدر بزرگ کودک قرار می‌گیرد که منظور از پدر بزرگ، جد پدری یا پدرِ پدر است؛ بنابراین در صورت اینکه پدر فوت کرده باشد و یا از توانایی مالی برای پرداخت نفقه فرزندان خود (به دلیل معلولیت ، بیماری یا …. ) برخوردار نباشد، در این صورت پدر بزرگ یا جد پدری باید نفقه نوه خود را بپردازد. البته گاهی جد پدری از پرداخت نفقه خودداری می کند که در این صورت می‌توان به دادگاه مراجعه کرد ومطالبه نفقه فرزند از پدر بزرگ را خواستار شد، با این توضیح که معمولا دعوای مطالبه نفقه از پدر بزرگ یا گرفتن نفقه از پدر بزرگ توسط مادر در دادگاه مطرح می‌شود و دادگاه در صورت احراز شرایط قانونی، حکم به پرداخت نفقه توسط جد پدری صادر خواهد کرد. لازم به ذکر است که دادگاه صلاحیت دار برای رسیدگی به دعوای مطالبه نفقه از پدر بزرگ، دادگاه خانواده است و شخص ذی نفع (معمولا مادر کودک) باید به این دادگاه مراجعه کرده و ضمن تقدیم دادخواست مطالبه نفقه از جد پدری، تقاضای دریافت نفقه از پدر بزرگ را مطرح کند.

​

شرایط مطالبه نفقه از جد پدری

اولین شرط پرداخت نفقه توسط جد پدری آن است که پدر بزرگ تمکن مالی برای پرداخت نفقه به نوه‌های خود را داشته باشد؛ بنابراین اگر پدر بزرگ دارا نبوده و تمکن مالی برای پرداخت نفقه را نداشته باشد، تکلیفی از این بابت نخواهد داشت و پرداخت نفقه به عهده مادر قرار می‌گیرد. دومین شرط گرفتن نفقه از پدر بزرگ نیز آن است که فرزند مستحق نفقه باشد؛ یعنی اینکه توانایی مالی لازم برای تامین مخارج خود را نداشته و نتواند با اشتغال به کاری امرار معاش کند. سومین شرط مطالبه نفقه از جد پدری آن است که نفقه گذشته فرزند از پدربزرگ قابل مطالبه نیست و صرفا نفقه ایام آینده فرزند را می‌توان از پدر بزرگ مطالبه کرد. پدر بزرگ یا جد پدری مکلف به تادیه نفقه نوه‌های خود است و در صورت عدم پرداخت نفقه، می‌توان به جرم ترک انفاق از او شکایت کرد.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر موانع اجرای حق حضانت را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

در چه صورت به خویشاوندان نفقه تعلق می‌گیرد؟

اثبات خیانت از طریق چت در چه صورتی امکان‌پذیر است؟

توقیف اموال چگونه انجام می‌شود؟

نفقه از چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟

در چه صورت بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

​

​

بنا به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه شامل کلیه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن اعم از مسکن ، پوشاک ، غذا، لوازم منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا بیماری.

​

یکی از حقوق زن پس از ازدواج دریافت نفقه از سوی مرد می باشد. در صورتی که مرد از پرداخت نفقه سر باز زند ترک انفاق صورت گرفته است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی پرداخت نکردن نفقه و مجازات آن می‌پردازیم.

پرداخت نکردن نفقه 

یکی از دعاوی رایج در حوزه خانواده دعوی مربوط به عدم پرداخت نفقه یا ترک انفاق از جانب زوج به زوجه است. نفقه یکی از حقوق قانونی زن پس از ازدواج به شمار می رود و مرد موظف به تامین و پرداخت آن است. در صورتی که مرد از پرداخت آن به زن خودداری کند ترک انفاق صورت گرفته است.

روند شکایت کیفری ترک انفاق چیست؟

طبق ماده ۶۴۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی: هر مردی با برخورداری از استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌کند. بنابراین، طبق آنچه قانون مطرح کرده است در صورتی که زن استحقاق دریافت نفقه را داشته باشد و مرد از پرداخت آن خودداری نماید می تواند در دادگاه طرح شکایت ترک انفاق کند. در شکایت ترک انفاق نیز مانند هر نوع شکایت دیگری زن به عنوان شاکی باید وقوع جرم پرداخت نکردن نفقه را اثبات کند. راه‌های اثبات شکایت ترک انفاق هم مانند شکایت‌های دیگر شیوه‌ای کاملا مشخص دارد، مثلا در مواردی که زن مدعی است همسرش او را از خانه بیرون کرده یا مدتی است به او نفقه نداده، این مساله در صورتی برای دادگاه اثبات می‌شود که یا همسر زن در محضر دادگاه به این مساله اقرار کند و این اتهام را بپذیرد یا این که شهود معرفی شده از سوی زن به دادگاه این موضوع را تایید کنند. ترک انفاق از جرایمی کیفری به شمار می‌آید که قابلیت استمرار و تکرار دارد و به همین دلیل زوجه این حق را دارد که در هر زمانی نسبت به طرح دعوی به علت عدم پرداخت نفقه از سمت همسر اقدام کند. به عبارت دیگر، این جرم به دفعات قابل شکایت کیفری است.

​

مجازات پرداخت نکردن نفقه

در صورتی که مرد از پرداخت مخارج متعارف خویشان خود، امتناع ورزد جرم ترک انفاق تحقق پیدا می‌کند. بنابراین، ارتکاب به این جرم مجازاتی را نیز به دنبال دارد. با این حال، برای تحقق این جرم، باید شرایطی به وجود آید؛ در صورت وجود این شرایط، کسی که از پرداخت نفقه اشخاص واجب‌النفقه خودداریی کند به حبس تعزیری بیش از شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

حق حبس مهریه و شرایط آن

به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟

الزامی به پرداخت نفقه در عقد موقت وجود دارد؟

در چه صورت به خویشاوندان نفقه تعلق می‌گیرد؟

تمکین در دوران عقد به چه صورت است؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید 

​

قانونگذار دو نوع ضمانت‌اجرای حقوقی و ضمانت‌اجرای کیفری برای عدم پرداخت نفقه مقرر کرده است.

​

به محض اینکه زن و مردی اقدام به عقد نکاح با هم کردند، قانونگذار آثاری را بر این رابطه زوجیت بار می‌کند؛ یعنی آنکه زن و شوهر هر کدام از حقوقی برخوردار می‌شوند. یکی از این حقوق، حق نفقه‌ای است که به زن تعلق می‌گیرد. الزام مرد به پرداخت نفقه زن به اندازه‌ای مهم و ضروری است که قانونگذار در صورت انجام آن ضمانت اجرای حقوقی و کیفری پیش‌بینی کرده است، اما در برخی از شرایط زن می‌تواند به علت عدم پرداخت نفقه از شوهر تقاضا طلاق هم بکند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی طلاق به علت پرداخت نکردن نفقه می‌پردازیم.

نفقه زن

بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است؛ بنابراین  قانون مدنی وظیفه پرداخت نفقه زن را بر عهده شوهر قرار داده است؛ در واقع، در عقد دائم مرد مکلف به تامین معاش همسر خود است. انجام این تکلیف از دید قانونگذار به اندازه‌ای مهم هست که برای عدم انجام آن ضمانت‌اجراهایی را هم تعیین کرده است. بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نیز نفقه زن شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، نان، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم است. زن در صورتی حق دریافت نفقه از جانب شوهر خود را دارد که از همسر خود تمکین کرده باشد؛ بنابراین، حق زن بابت نفقه با عدم تمکین از سوی زن از بین خواهد رفت.

​

طلاق به علت پرداخت نکردن نفقه

در قانون مدنی، ماده ۱۱۲۹ در خصوص استنکاف شوهر یا عجز از پرداخت نفقه تدوین شده است. بر اساس این ماده در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرا حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به دادگاه رجوع کند و دادگاه شوهر را اجبار به طلاق می‌کند. بر این اساس، طلاق به علت عدم پرداخت نفقه زن پیش‌بینی شده است؛ بنابراین در صورتی که مرد نفقه همسر خود را ندهد و زن با مراجعه به دادگاه حکم انفاق به سود خود را بگیرد و با وجود صدور اجراییه علیه شوهر، مرد نتواند نفقه دهد یا از پرداخت آن خودداری کند، زن می‌تواند به لحاظ عدم پرداخت نفقه، تقاضا طلاق کند. در این حالت، قاضی به جای شوهر اقدام به طلاق و امضا سند طلاق خواهد کرد. براساس قانون حمایت از خانواده ۹۱ مراکز مشاوره خانواده در سراسر کشور ایجاد شده و متقاضیان طلاق باید قبل از هر اقدامی ابتدا مشخصات خود را در سامانه تصمیم طلاق ثبت کرده و اقدام به اخذ نوبت مشاوره کنند. در واقع قاضی بعد از اتمام جلسات مشاوره اقدام به رسیدگی به پرونده و صدور رای می‌کند.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

در چه صورت بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟

طلاق از طرف مرد به چه صورت است؟

پیگیری دادخواست طلاق در سامانه ثنا

الزامی به پرداخت نفقه در عقد موقت وجود دارد؟

نفقه از چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

​

در طلاق رجعی به جهت امکان رجوع مرد، در مدت عده، نفقه به زن تعلق می‌گیرد. در طلاق بائن به جهت آنکه مرد یا زوج پس از جاری شدن صیغه طلاق حق رجوع ندارد، نفقه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.

یکی از مهم‌ترین حقوقی که زنان مشمول آن می‌شوند عبارت است از حق نفقه. مرد همواره در دوران زندگی خویش مکلف است که نفقه فرزندان و همسر خویش را بپردازد. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی حق نفقه بعد از طلاق می‌پردازیم.

انواع طلاق

طلاق رجعی: طلاق رجعی طلاقی است که در آن شوهر در زمان عده (زمانی که بعد طلاق تعیین می‌شود و زن نمی‌تواند در آن مدت مجددا ازدواج کند) حق بازگشت و رجوع به همسر خود را داشته و بدون انعقاد نکاح مجدد از حین رجوع، مجددا رابطه زوجیت برقرار می‌شود. باید در نظر داشت که رجوع الزاما نزدیکی نیست و هر فعل و بیانی که مبتنی بر رجوع باشد، کفایت می‌کند.

طلاق بائن: طلاق بائن عبارت است از طلاقی که مرد پس از طلاق، امکان رجوع و بازگشت به زن را ندارد و از این رو که همواره تکلیف در مقابل حق قرار دارد، چون مرد حق بازگشت به زوجه خود را ندارد، تکلیفی نیز در برابر همسر سابقش نیز ندارد و از نمونه‌های طلاق بائن، می‌توان به طلاق توافقی اشاره کرد.

تمکین و نفقه

حق نفقه از مهم‌ترین حقوقی است که زن از آن بهره‌مند می‌شوند. نفقه زوجه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مرد موظف بر برطرف کردن تمامی نیازهای متناسب و متعارف (بدین معنا که نیاز زنی که در خانواده ثروتمند زندگی کرده است با زنی که در روستا زندگی کرده است بی‌شک متفاوت است) نیازهای زن از قبیل مسکن، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی، خادم، البسه و غیره است. همچنین ملاک پرداخت نفقه به زن، وضعیت مالی مرد نیست و در تمامی حالات مرد باید به نسبت نیازهای متعارف و متناسب زن، وی را تامین کند. نفقه در هر سال بر حسب نرخ شاخص تورم بانک مرکزی و میزانی است که توسط کارشناسان قوه قضاییه تعیین می‌شود و در این راستا باید که وضعیت خاص زن را نیز مد نظر داشت.

حق نفقه بعد از طلاق

در صورتی که طلاق و متارکه به صورت طلاق رجعی (طلاقی که مرد در زمان عده حق رجوع دارد، نه طلاق بائن) باشد، زن حق دارد که تا پایان عده طلاق (سه ماه و ۱۰ روز پس از ثبت طلاق)، در منزل شوهر خویش سکنی گزیند و در این شرایط، مرد ملزم به پرداخت نفقه است و این امر تا پایان مدت عده ادامه خواهد داشت. البته نکته حائز اهمیت آن است که مورد مذکور در صورتی است که طلاق طرفین به جهت نشوز زن نبوده باشد چرا که در این صورت زن مستحق نفقه نخواهد بود و بنابراین عدم تمکین و عدم انجام وظایف زوجیت حق دریافت نفقه را از بین می‌برد و باعث سقوط آن می‌شود. اما نفقه در طلاق بائن بی‌معنی است زیرا در آن عده ای وجود ندارد که در آن مدت زن، همچنان همسر مرد محسوب می‌شود.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

از جمله تکالیف متقابل زن و مرد در زندگی مشترک ناظر به تمکین و پرداخت نفقه است.

بر اساس قانون، مرد وظیفه دارد که به همسر خود نفقه بپردازد، عدم پرداخت نفقه به زن سبب اعمال ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه خواهد شد. اما سوالی که ممکن است مطرح شود آن است که مرد از چه زمانی باید به همسر خود نفقه دهد؟ بر اساس قانون مدنی، همین که عقد ازدواج به طور صحیح واقع شد، حقوق و تکالیف زوجین قابل اجرا است؛ با این حال در مواردی ممکن است که حق دریافت نفقه توسط زن از بین برود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی زمان تعلق نفقه به زن می‌پردازیم.

نفقه زن چیست؟

قانون مدنی، تکلیف پرداخت نفقه زن را بر عهده شوهر قرار داده است. بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است. اما در پاسخ به این سوال که نفقه زن شامل چه چیزهایی می‌شود ، قانون‌گذار در ماده ۱۱۰۷ تعیین تکلیف کرده و مصادیقی از نفقه زن را مطرح کرده است. بر اساس این ماده، نفقه زوجه شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، نان، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی دانسته شده است. نفقه زن منحصر به این مصادیق نیست، بلکه کلیه نیازهای متعارف او را می‌توان جزء موارد پرداخت نفقه به زن محسوب کرد.

زمان تعلق نفقه به زن

بنا به ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی، همین که عقد نکاح به طور صحت واقع شد، رابطه زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود. بنابراین ، می‌توان گفت که به محض اینکه عقد نکاح بسته شد، زن استحقاق دریافت نفقه را دارد و به وی نفقه تعلق می‌گیرد. البته، لازم به ذکر است که بر اساس قانون مدنی، از جمله شرایط پرداخت نفقه به زن، تمکین از سوی زن است و در صورتی‌که زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، مرد الزامی به پرداخت نفقه به وی نخواهد داشت. بنابراین، در صورتی به زن نفقه تعلق می‌گیرد که از شوهر خود تمکین کند. اگر هم هنوز به خانه مشترک نرفته‌اند، زن بایستی آمادگی خود برای شروع زندگی مشترک را به همسرش اعلام کرده باشد. در غیر این صورت، به دلیل اینکه تمکین صورت نگرفته است، زن حق نفقه ندارد. اگر زن در دوران عقد تمایل به استفاده از حق حبس در نکاح داشته باشد هم کماکان حق نفقه خواهد داشت. به بیان دیگر، بر اساس قانون مدنی، زن تا زمانی که مهریه‌اش را به صورت کامل دریافت نکرده باشد، می‌تواند از تمکین در مقابل شوهر خودداری کند و این امتناع، سبب از بین رفتن حق نفقه زن نخواهد شد.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.