روابط موجر ومستاجر، تقریباً یک مسئله قدیمی است. در بحث اجاره محل کسب و کار با ورود مسئله سرقفلی و پدیده‌ای به نام حق کسب و پیشه و تجارت، روابط موجر ومستاجر پیچیده و حتی اختلافات هم عمیق‌تر شده است.

عموم مردم مفهوم سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت را یکی می­‌دانند. اما از لحاظ قانونی، این دو مقوله مجزا هستند.

در بخش حقوقی مجله دلتا ، با موضوع تفاوت سرقفلی و حق کسب و پیشه با ما همراه باشید.

تفاوت بین سرقفلی و حق کسب و پیشه

قانون‌گذار قبل از تصویب قانون ۱۳۷۶،  معتقد بود که سرقفلی همان حق کسب و پیشه است و تفاوتی میان آن دو قائل نبود. اما بایدگفت سرقفلی فقط یک حق است و تنها در روابط موجر و مستاجر این حق شکل می‌گیرد. یعنی پولی است که در ابتدای عقد اجاره به هرعلتی، توسط صاحب ملک از مستاجر دریافت می‌­شود.

حق کسب و پیشه و تجارت، حقی است که تاجر یا کاسب نسبت به محلی پیدا می‌­کند. این حق ناشی از تقدم در اجاره ملک، حسن شهرت، جمع آوری مشتری و رونق کسبی است که بر اثر عملکرد مستاجر، در محل ملک به وجود آمده است.

در واقع، حق کسب و پیشه تنها به مستاجر تعلق دارد و صاحب ملک نمی‌تواند دارای این حق شود. به چند مورد از تفاوت این دو موضوع در زیر اشاره می‌کنیم:

• حق کسب و پیشه تدریجی است و بستگی به عمل مستاجر دارد. ولی، حق سرقفلی قطعی است. یعنی به محض پرداخت مبلغ یا مال از جانب مستاجر به صاحب ملک به وجود می‌آید.
• مقدار حق سرقفلی مشخص است ولی میزان حق کسب و پیشه مشخص نیست.
• حق سرقفلی قابل از بین رفتن است در صورتی‌که از میان رفتن حق کسب و پیشه وجود ندارد. مگر در مواردی استثنائی که بین طرفین، جهت پیش بینی این موضوع، از قبل تعیین تکلیف شده باشد.
• حق سرقفلی قابل توقیف است و جزو حقوق مالی محسوب می‌شود. از طریق اجرائیات اداره ثبت اسناد و املاک این حق، قابل توقیف است اما حقّ کسب و پیشه قابل توقیف نیست.
• حق سرقفلی قابل واگذاری و انتقال به غیر است ولی حق کسب و پیشه قابل واگذاری به غیر نیست. مگر اینکه درخواست و صدور حکم در این خصوص موجود باشد.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با دیگر نکات حقوقی، چند برداشت کوتاه از سرقفلی، را مطالعه کنید.