گاهی زن و شوهر به دلایلی از یکدیگر جدا می‎شوند، در چنین شرایطی اگر فرزندی وجود داشته باشد پراهمیت‎ترین مساله این است که کودک در یک محیط سالم زندگی کند. به همین دلیل بحث حضانت فرزند از مهمترین دغدغه‎ها بعد از جدایی محسوب می‎شود. در مجله دلتا به بررسی شرایط و چگونگی حضانت فرزند بعد از جدایی مادر و پدر می‎پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.

مفهوم حضانت چیست؟

حضانت به معنی نگهداری و سرپرستی است و حقی است که قانون به پدر و مادر و یا حتی شخص دیگری تحت عنوان ولی داده است. نگهداری و تربیت دو شرط اساسی و مهم در بحث حضانت از کودک هستند. این حق بعد از جدایی یا فوت یکی از والدین به دیگری داده می‎شود. دو اصل سرپرستی و تربیت پایه و اساس حضانت فرزند دختر یا پسر می‎با‎شد. بنابراین ولی موظف است علاوه بر نگهداری از کودک، به مباحث تربیتی او نیز دقت داشته باشد. در غیر این‎صورت قواعد و ضوابط حضانت از کودک را رعایت نکرده است.

حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر

در گذشته مبنای قانونی بر این بود که در صورت ازدواج مجدد مادر حق حضانت وی ساقط می‎شد و به پدر سپرده می‎شد. اما در قانون جدید حمایت از خانواده رویه تغییر کرده است. برطبق این قانون اگر کودک به مادر نیاز اساسی داشته باشد و مادر نیز دارای شایستگی اخلاقی و روانی باشد حضانت فرزند حتی در صورت ازدواج مجدد، با مادر است و نمی‎توان این حق قانونی را از مادر سلب کرد مگر اینکه شرایط نگهداری از فرزند بر خلاف قوانین حضانت باشد. به عنوان مثال شوهر همسر با کودک بد رفتاری کند که در چنین شرایطی حضانت فرزند از مادر سلب می‎شود. در مواردی که پدر فوت کرده باشد، ازدواج دوباره مادر حق حضات را از او سلب نمی‎کند. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که اگر شوهر در زمان طلاق حق حضانت را به زن واگذار کند، این حق با ازدواج مجدد زن از او ساقط نمی‎شود، مگر اینکه پس از ازدواج از نظر قانونی صلاحیت نگهداری از کودک به خاطر شرایطی نظیر عدم امنیت کودک از مادر سلب شود.

بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند

ممکن است مادر در واقع صلاحیت نگهداری داشته باشد ولی به دلایلی موفق نشود حق حضانت فرزند را بگیرد البته، اگر به عنوان مثال زن و شوهر توافق کرده باشند که بعد از طلاق حق حضانت و نگهداری از فرزند به پدر داده شود. در چنین شرایطی زن می‎تواند با بخشیدن مهریه خود و همچنین موافقت شوهر حق حضانت فرزند را برای خود بگیرد. اما اگر بعد از این اقدام زن پشیمان شود و درخواست بازگشت مهریه را داشته باشد از لحاظ قانونی دیگر مهریه به او تعلق نخواهد گرفت و فقط در صورت توافق شوهر مبنی بر پرداخت مهریه این اقدام صورت می‎گیرد.

موارد سالب حضانت فرزند

به موجب قانون از جمله عواملی که می‎تواند منجر به سلب حضانت فرزند شود عبارتند از :

• اعتیاد به مواد مخدر
• جنون و مشکلات روانی
• بد رفتاری کردن و آزار کودک
• عدم مراقبت مناسب از کودک
• سوءاستفاده از کودک
• مشکلات اخلاقی
• تنبیه کودک بر خلاف عرف

باید توجه داشت در صورتی این شرایط مورد قبول دادگاه است که مدارک مستدل در مورد آن‎ها ارائه شود. از آن‎جاییکه مصلحت و منافع کودک بر تمامی مقرراتی که در بحث حضانت فرزند مطرح شده الویت دارد. بر طبق قانون کلیه مواردی که می‎تواند به کودک صدمه بزند باید در نظر گرفته شود و فقط به برخی موارد خاص بسنده نشود. برای مثال قانونگذار در قانون جدید حضور کودکان زیر 15 سال در جلسات رسیدگی به اختلافات خانوادگی را ممنوع اعلام کرده است مگر به قید ضرورت. بنابراین دادگاه می‎تواند هر موردی که با توجه به شرایط خاص کودک باعث صدمه و آسیب به روند نگهداری و تربیت کودک شود را مصداق سلب حق حضانت فرزند بداند.

بابت حضانت فرزند، نمی‎توان درخواست دستمزد کرد

از آنجایی که حضانت وظیفه و تکلیف پدر و مادر است بنابراین نمی‎توانند برای سرپرستی و تربیت کودک از یکدیگر یا دادگاه یا هر نهاد دیگری تقاضای دستمزد کنند، اما در صورتیکه دادگاه فرد دیگری به غیر از والدین کودک، برای این موضوع تعیین کرده باشد آن شخص می‎تواند درخواست دستمزد کند.