قانون، حقی را برای زن در نظر گرفته است تا طبق آن بتواند وقتی که شوهر مهریه او را پرداخت نکرد از انجام وظایف زناشویی در برابر وی امتناع کند.

در سال‌های اخیر با وجود افزایش آمار طلاق در میان خانواده‌ها، بسیاری از همین افراد اطلاعات کافی و لازم را درخصوص طلب مهریه یا تمکین از شوهر ندارند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دریافت نفقه و مهریه بدون تمکین می‌پردازیم.

حق حبس چیست؟

بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند. مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع نفقه را ساقط نمی‌کند. این امکان امتناع از انجام تعهد (تمکین کردن) را حق حبس می‌گویند.

باید و نبایدهای حق حبس برای زن

• مهریه باید حال باشد. برابر ماده ۱۰۸۳ قانون مدنی مهر می‌تواند کلا یا جزئا حال یا به وعده باشد.
• اگر مهر مدت‌دار باشد زن زمانی حق خواهد داشت مهریه خود را مطالبه کند که زمان آن فرا رسیده باشد. در این وضعیت شوهر نیز می‌تواند ایفاء وظایف زناشویی را از زن طلب کند. در این شرایط زوجه نمی‌تواند به حق حبس خود استناد کند.
• اما در حالتی که شوهر ایفای وظایف زناشویی را از زن طلب نکند و زمان پرداخت مهریه هم رسیده باشد یا مهریه وعده‌دار نباشد، زن می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند. چون به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می‌شود. برای آشنایی با مهریه‌هایی که پرداخت نمی‌شوند به مطلب مهریه‌هایی که نه می‌توان داد نه می‌توان گرفت مراجعه کنید.
• زن قبل از گرفتن مهریه به ایفاء وظایف زناشویی عمل نکرده باشد. برابر ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی، چنانچه زن قبل از گرفتن مهریه، با میل خود، از شوهر تمکین خاص کند(رابطه زناشویی) حق حبس وی ساقط و دیگر اجازه امتناع از تمکین و سایر وظایف زناشویی را ندارد.

چنانچه زن در حین عقد مطلع باشد که شوهر قادر به پرداخت مهریه نیست و با این وصف به عقد وی در آید نه تنها نمی‌تواند به لحاظ عدم قدرت و استطاعت شوهر بر پرداخت مهریه تقاضای بطلان عقد را بنماید بلکه مجاز به استفاده از حق حبس خود هم نیست. لذا باید پس از عقد، با درخواست شوهر به ایفاء وظایف زناشویی اقدام نماید، درغیراین‌صورت ناشزه محسوب می‌شود.

زوجه در چه مواردی می‌تواند از حق حبس استفاده کند؟

زن تا دریافت کل مهریه مکلف به تمکین خاص و ایفاء وظایف زناشویی نیست. در صورت قسط‌بندی شدن مهریه، حق حبس برای زن تا اتمام پرداخت اقساط باقی می‌ماند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب حقوقی که زنان در ازدواج از آن بی‌خبرند را مطالعه کنید.